دبیر ستاد توسعه مواد و ساخت پیشرفته مطرح كرد
کم صبری دلیل عقب ماندگی تاریخی کشور در حوزه مهندسی مواد
به گزارش بتن آنلاین، دبیر ستاد اقتصاد دانش بنیان مواد و ساخت پیشرفته با گلایه از بی صبری در تصمیم گیری ها، نسبت به عقب ماندگی ایران در حوزه هایی چون ساخت افزایشی و مواد هوشمند گوشزد نمود و اظهار داشت: در حالیکه برخی کشورها با سرمایه گذاری های ۱۰ تا ۱۵ ساله به ثمر نشسته اند، در ایران خیلی از طرح ها قبل از رسیدن به نتیجه، قربانی بی صبری سیستم های اجرایی و انتظار بازدهی کوتاه مدت می شوند و اگر این نگاه اصلاح نشود، فرصت های فناورانه بزرگی از دست خواهد رفت.
مصطفی میلانی در گفت و گو با ایسنا با اشاره به برنامه های این ستاد برای توسعه روش های نوین ساخت، اظهار داشت: با کوشش های انجام شده در این ستاد، از حدود ۱۰ سال پیش مبحث ساخت افزایشی (Additive Manufacturing) که یکی از گرایش های جهانی فناوری بود، در دستور کار قرار گرفت. در نتیجه این پیگیری ها، دو تا سه شرکت تخصصی در این زمینه شکل گرفتند که توانستند تجهیزات ساخت افزایشی را در داخل کشور توسعه دهند.
وی اضافه کرد: هرچند این شرکتها موفق به تولید تجهیزات ساخت افزایشی شدند، اما به سبب عواملی مانند نیروی کار و انرژی ارزان در کشور، بازار مناسبی برای این فناوری نوین ایجاد نشد و رشد این شرکتها بسیار کند و تدریجی بود.
میلانی با اشاره به تجربه های بین المللی، اضافه کرد: در دنیا، بعد از یک وقفه در توسعه، ناگهان مراکز تولید انبوه با بهره گیری از فناوری ساخت افزایشی شکل گرفتند؛ بطوریکه تعدادی از این مراکز با در اختیار داشتن هزاران چاپگر سه بعدی، قادر به تولید انبوه قطعات بصورت سفارشی شدند. این مراکز عملا به موتور محرک توسعه این فناوری تبدیل شدند.
وی اشاره کرد: خوشبختانه امروز تعدادی از شرکت های ایرانی هم به سطحی از بلوغ رسیده اند که خود مبادرت به راه اندازی چنین مراکزی کرده اند. حتی تعدادی از این شرکتها هم اکنون برای خودروسازان بزرگ جهانی قطعه، تولید و باکیفیت بسیار بالا آنها را صادر می کنند. البته به سبب مسایل محرمانگی نمی توان نام این خودروسازان را ذکر کرد.
بگفته این مقام مسئول، یکی از این شرکتها درحال تولید قطعات توربین برای شرکت های داخلی است و در عرصه تجهیزات پزشکی هم شرکتی وجود دارد که ایمپلنت هایی متناسب با فیزیولوژی بدن بیماران تولید می کند. این ایمپلنت ها در همان لحظه، توسط چاپگر سه بعدی و با نظر جراح در اتاق عمل تولید شده و مورد استفاده قرار می گیرند. تا حالا بالاتر از ۱۵۰ عمل جراحی موفق با استفاده از این فنآوری در کشور انجام شده است.
وی تاکید کرد: این تقاضا از طرف بازار سبب شد تا شرکت های تولیدکننده زیرساخت افزایشی، رشد کنند. اما از زمانی به بعد در ستاد، یک خلأ مهم را شناسایی کردیم و آن این که باآنکه شرکت های ما امروز توان ساخت تجهیزات را دارند، اما زنجیره اطراف این فناوری هنوز بطور کامل شکل نگرفته است.
وی ادامه داد: برای تکمیل زنجیره ساخت افزایشی، باید به تولید مواد اولیه هم توجه گردد. به عنوان مثال، پودری که در چاپگرهای سه بعدی فلزی یا فیلامانی که در پرینترهای سه بعدی پلیمری استفاده می شود، باید در داخل کشور تولید شوند. همین طور پرینت سه بعدی قطعات سرامیکی هم به تجهیزات و مواد مصرفی خاص خود نیاز دارد.
دبیر ستاد اقتصاد دانش بنیان فناوری های مواد و ساخت پیشرفته اضافه کرد: در این راستا، با یک شرکت وارد همکاری شده ایم و هم اکنون این مجموعه روی تولید مواد و تجهیزات مورد نیاز پرینت سرامیکی کار می کند. در عرصه تولید فیلامان هم یکی از شرکت های داخلی، یک خط تولید پیشرفته راه اندازی کرده که می تواند بخش مهمی از نیاز کشور را پوشش دهد.
وی اظهار داشت: در حوزه تولید پودرهای فلزی مورد استفاده در پرینت سه بعدی هم با دو شرکت مذاکرات اولیه داشته ایم و امیدواریم در آینده نزدیک فرایند تولید این پودرهای مصرفی فلزی هم آغاز شود. همین طور یک شرکت دیگر طراحی چاپگر مخصوص پرینت سه بعدی سرامیک را در دست اجرا دارد که در صورت موفقیت، ظرفیت بسیار خوبی برای کشور به وجود می آورد. این شرکت باید هد پرینترهای سه بعدی را به گونه ای طراحی کند تا بتواند سرامیک ها را هم پرینت کند.
وی با تکیه بر این که تمام این اقدامات باید در قالب یک شبکه ارزش شکل بگیرد، اظهار داشت: از نرم افزارهایی که در این زمینه مورد استفاده قرار می گیرند هم نباید غافل شویم. اگر بتوانیم نرم افزارهای بطورکامل بومی و ایرانی برای پرینترهای سه بعدی طراحی نماییم، ارزش افزوده قابل توجهی خواهد داشت. ما در ستاد آمادگی داریم تا دراین خصوص سرمایه گذاری نماییم، اما تا حالا شرکتی برای توسعه نرم افزارهای تخصصی در این زمینه بطور جدی ورود نکرده است. به طور معمول توجه ها بیشتر به سخت افزار معطوف است، در صورتیکه نرم افزار هم بخش مهمی از این فنآوری است.
وی تصریح کرد: علاوه بر این، بازیافت مواد مصرفی و طراحی و تولید قطعات جانبی و مصرفی مانند هد لیزر و لنزهای مصرفی این هدها هم فرصت های سرمایه گذاری و توسعه فناورانه محسوب می شوند که باید به آنها توجه گردد.
میلانی با اشاره به انتشار خبری برای همکاری شرکت مپنا و شرکت دانش بنیان در اصفهان، اظهار داشت: شرکت اصفهانی تولید کننده پرینتر سه بعدی و شرکت مپنا مصرف کننده این پرینترها در عرصه توربین است که ظاهراً این دو شرکت توافقی برای سرمایه گذاری در حوزه ساخت قطعات با بهره گیری از فرآیند ساخت افزایشی صورت داده اند و این اتفاق نویدبخش دوران جدیدی برای این فرآیند در کشور است.
مواد هوشمند و حافظه دار
دبیر ستاد اقتصاد دانش بنیان فناوری های مواد و ساخت پیشرفته معاونت علمی ریاست جمهوری با اشاره به برنامه های این ستاد در حوزه مواد هوشمند و حافظه دار با تأکید بر این که این حوزه هم شامل طیف وسیعی می شود که از حوزه نساجی، پزشکی تا هوا فضا را شامل خواهد شد، اظهار داشت: تیم هایی در عرصه نساجی جهت استفاده از این مواد برای تولید لباس های ورزشی و پزشکی به وجود آمده و کارهای خوبی را اجرائی کرده اند.
وی با اعلان اینکه این تیم ها بواسطه تخصص، وارد این عرصه شدند و کمتر به کاربرد این محصولات توجه شده، ولی این حوزه جای پیشرفت بیشتری دارد، اظهار داشت: ما با بهره بردن از این مواد می توانیم منسوجانی را تولید نماییم که بصورت آنلاین، ضربان قلب، فشار و دمای بدن ورزشکاران را تحلیل کند و از این اطلاعات در جهت بهبود شرایط ورزشکار استفاده نماید. در عرصه پزشکی هم با بهره بردن از مواد هوشمند می توان تجهیزاتی را به تولید رساند که قادر به اعلام وضعیت گردش خون و دمای بدن بیمار هستند.
میلانی، ساخت تجهیزات دندانپزشکی و مواد مورد نیاز در ارتودنسی و پلیمرهایی که هوشمند هستند را از دیگر زمینه های کاربردی مواد هوشمند ذکر و اشاره کرد: ولی هنوز شرکت دانش بنیانی که دراین خصوص فعال شده باشد، به ما مراجعه نکرده است. در این زمینه بیشتر شرکت های فعال در موضوعات نظامی پیشرو هستند. نمونه آن هوشمندسازی لباس سربازان است که در دنیا کاربردی شده است؛ این نوع لباس ها در سرما، بدن انسان را گرم نگه می دارند و در گرما، خنک هستند، ولی تولید این محصولات آن قدر اقتصادی نشده که یک مصرف کننده معمولی بتواند این نوع منسوجات را با قیمت مناسب خریداری کند.
اعتبارات و زیر ساخت های حوزه مواد و ساخت پیشرفت
میلانی با اعلان اینکه با وجود پیشرفت ها، چالش اعتبارات بازهم یکی از موانع جدی توسعه فناوری در کشور است، اظهار داشت: مشکل اصلی ما همیشه محدودیت منابع مالی نبوده، بلکه کم صبری سیستم های تصمیم گیری در کشور مزید بر علت است. حوزه هایی مانند مواد پیشرفته و فناوری های ساخت، ذاتاً زمان بر هستند و نیاز به صبر دارند. به عنوان مقایسه، ساخت یک بیمارستان در حالتی که شرایط بودجه و زیرساخت فراهم باشد، یک تا دو سال زمان می برد، اما ساخت یک مجتمع پتروشیمی یا کارخانه ذوب آهن، حتی با بودجه کامل به هفت تا ۱۰ سال زمان نیاز دارد. بنابراین یکی از علل عقب ماندگی تاریخی کشور در عرصه مهندسی مواد، تمرکز بر پروژه هایی بوده است که بتوان از آنها بازدهی کوتاه مدت گرفت و به همین دلیل به سبب فشار برای نتیجه گیری سریع، سرمایه گذاری در عرصه هایی که زمان بازگشت سرمایه در آنها بالاست، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این در حالیست که آینده فناوری خصوصاً در عرصه هایی مانند مواد هوشمند، به صبر راهبردی و سرمایه گذاری طولانی مدت نیاز دارد.
دبیر ستاد اقتصاد دانش بنیان مواد و ساخت پیشرفته با اشاره به اقدامات انجام شده در کشور برای سرمایه گذاری در عرصه پرینترهای سه بعدی، با اعلان اینکه امروز پس از گذشت ۱۲ سال شاهد به ثمر نشستن این حوزه هستیم، اظهار داشت: این مسئله بارها در کشور ما تکرار شده و این چالش همیشگی ما است که منابع ما محدود است، ولی لازم است این فرهنگ در جامعه رواج یابد که برای تعدادی از حوزه ها قرار نیست که پس از دو سال سرمایه گذاری، به نتیجه برسیم و ممکنست ۱۰ یا ۱۵ سال دیگر از ثمراتش بهره مند شویم که این اتفاق شامل حوزه مواد و ساخت هم می شود.
وی اشاره کرد: کشورهایی که دراین خصوص پیشرفت کرده اند، صبر داشته اند و ما هم اگر بخواهیم در این زمینه پیشرفت نماییم، نیاز به صبر داریم. نهادهایی همچون بانک ها، صندوق نوآوری (و شکوفایی)، صندوق توسعه ملی و دیگر منابع تأمین سرمایه در کشور باید بدانند که این حوزه ها زودبازده نیست، اما در هنگام بهره برداری می تواند تمام هزینه های این زمان طولانی مدت را جبران کند.
دبیر ستاد اقتصاد دانش بنیان مواد و ساخت پیشرفته در پاسخ به این پرسش که آیا حوزه ای بوده که به سبب عدم صبر متوقف شده باشد، اشاره کرد: مثلا در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی ستاد نانو سرمایه گذاری خوبی در عرصه توسعه کاتالیست ها کرد و اتفاق خوب رقم خورد، به شکلی که حالا سه تا چهار شرکت بزرگ و معتبر دراین خصوص ایجاد شدند که ۷۰ تا ۸۰ درصد از کاتالیست های پالایشگاهی کشور را تولید می کنند. این شرکتها بطورکامل ایرانی هستند و فناوری آنها از صفر تا صد بومی است. اما این فرایند از حداقل ۱۰ تا ۱۲ سال پیش آغاز شد و امروز ما داریم نتیجه اش را می بینیم.
وی در تشریح مسیر دشوار توسعه این فناوری ها اظهار داشت: آن موقع هم در جریان کامل چالش ها و عدم صبرها بودیم. آن شرکت دانش بنیان، پایلوتی در پتروشیمی توسعه داد که به نتیجه نرسید و انتقاداتی را به دنبال داشت ولی صبری که در این زمینه بود، از این کارها حمایت شد و حالا تکنولوژی ای را در اختیار داریم که یکی از افتخارات معاونت علمی ریاست جمهوری است.
میلانی اضافه کرد: اما نمونه های ناموفقی هم به سبب نبود صبر وجود دارد. مثلا در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی تجهیزاتی مانند شیرآلات و قطعات خاصی وجود دارند که دائماً نیاز به تعمیر و تعویض دارند و این محصولات برمبنای سفارش ساخته می شوند. در دنیا وقتی به شرکتی سفارش ساخت این قطعه داده می شود، آن شرکت دسترسی کامل به مواد اولیه، متریال و آلیاژهای خاص را دارد، اما در کشور ما به سبب تحریم و محدودیت های بانکی، این دسترسی وجود ندارد. نتیجه این می شود که وقتی شرکت ایرانی می خواهد این قطعه را بسازد، دو ماه طول می کشد تا متریالش را تهیه نماید و دو ماه هم برای ساخت صرف می شود، در صورتیکه شرکت خارجی همان قطعه را در دو ماه تحویل می دهد. این یعنی زمان دو برابری نسبت به رقبا باید صرف شود و در چنین شرایطی شرکت های ایرانی با شرکت های خارجی مقایسه می شوند و در نتیجه قراردادها باز هم به سوی شرکت های خارجی می رود.
دبیر ستاد اقتصاد دانش بنیان مواد و ساخت پیشرفته اشاره کرد: یکی از کارهایی که باید صورت گیرد، این است که مجموعه ای ایجاد شود تا مواد آلیاژهای خاص را که برمبنای سفارش، تولید می شود، تهیه نماید و در اختیار فناور قرار دهد؛ یکی از پروژه هایی که صبر لازم آن در کشور وجود ندارد. در این پروژه سه یا چهار دوره پیش از دوره کنونی کار پیگیری شده، اما ستاد دائماً با این انتقاد روبه رو شده که پولی که سرمایه گذاری شد، چرا به نتیجه نرسید و به همین دلیل کار در میانه راه متوقف گردید و این اتفاق سبب شده که بازهم تولید آلیاژهای خاص برمبنای سفارش در کشور یک نقطه ضعف بشمار می رود.
منبع: betononline.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب