گام مهم محققان كشور در ایجاد امنیت غذایی
تجاری سازی و شکست انحصار بذور خالص هیبریدی از جانب فناوران کشور
به گزارش بتن آنلاین، حاصل همکاری یکی از شرکتهای فناور فعال در حوزه کشاورزی با مرکز ملی ذخایر ژنتیکی تولید بذور هیبریدی است و الان این شرکت موفق به تولید بذرهای هیبرید خالص بیشتر از ۵ رقم خیار گلخانه ای، فلفل دلمه ای رنگی گلخانه ای، کاهو، چغندرقند و هندوانه شده است و به قول محققان این شرکت تولید این بذور می تواند علاوه بر شکست انحصار، مانع از خروج ارز از کشور شود.
دکتر علی طباطبایی، عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی طی نشستی در گفت و گو با ایسنا، سابقه فعالیت این شرکت را مربوط به سال ۸۵ دانست و اظهار داشت: این مجموعه یک شرکت «اسپین-آف» (spin-off) از جهاد است که در عرصه کشاورزی با محوریت امنیت غذایی، تولید تنظیم کننده های رشدگیاه و کودهای نوین فعال شد و با انعقاد قراردادی با جهاد دانشگاهی، محصولاتی را دراین زمینه به تولید رساندیم.
وی اظهار داشت: ما در فاز توسعه کارهای خود بدنبال تولید محصولات جدید بودیم تا فناوری های روز دنیا را در حوزه تغذیه و کشاورزی، ایجاد و یا به کشور منتقل نماییم و امسال باتوجه به اهمیت امنیت غذایی و نیازی که کشور داشت، به حوزه تولید بذور هیبریدی و نوینی که بر پایه تکنولوژی های جدید در دنیا تولید می شوند هم وارد شدیم.
طباطبایی اظهار داشت: باتوجه به فعالیت مراکز پژوهشی کشور دراین زمینه بخصوص ماموریت مرکز ملی ذخایر ژنتیکی جهاد دانشگاهی در حوزه تولید بذرهای هیبریدی تفاهم نامه ای در حوزه تجاری سازی دستاوردهای این مرکز در حوزه تولید بذر منعقد گردید و همین طور با دیگر مراکز بخش خصوصی در این زمینه مذاکراتی شد تا دستاوردها به بازار معرفی و تجاری سازی شوند.
وی تجاری سازی دستاوردهای تحقیقاتی در این زمینه را حلقه مفقوده کشور در اکوسیستم نوآوری در رابطه با امنیت غذایی کشور برشمرد و تصریح کرد: این همکاری دستاوردهای قابل توجهی داشته و به زودی نمایشگاهی در عرصه کشاورزی برگزار می گردد و مقرر است محصولات تولیدی این شرکت در این نمایشگاه رونمایی شود.
طباطبایی، کیفیت، عملکرد و ترویج و آگاهی مصرف کننده را از علل موفقیت در تجاری سازی محصولات تولیدی دانست و اظهار داشت: در گذشته اقلام تولیدی در ایران مثل محصولات ویژه کشاورزی، گوشت و یا پارچه های فاستونی را داشتیم که مصرف کنندگان بیشتر تمایل داشتن در رقابت با اجناس خارجی آنها را درسبد خرید خود قرار دهند و ختما به دلایلی این مهم اتفاق می افتاد. اگر بتوانیم در تولید به این شرایط برسیم، می توانیم در تجاری سازی موفق باشیم.
تلاش برای تولید بذر بومی سیفی جات
مهندس محمدسجاد طباطبایی، مدیر عامل شرکت این شرکت فناور هم در ادامه این جلسه در گفت و گو با ایسنا با اشاره به انعقاد تفاهم نامه ای با مرکز ملی ذخایر ژنتیکی جهاد دانشگاهی، اظهار داشت: این تفاهم نامه در حوزه تولید بذور هیبریدی بوده است و در این جهت ضمن کاشت و تست و نیاز سنجی مصرف کننده اقلام مناسب برای تولید، انتخاب و بذور مذکور در نمایشگاه رونمایی می شوند.
طباطبایی اشاره کرد: بغیر از تولید و تجاری سازی بذور هیبریدی طرح های ما در حوزه نهاده های کشاورزی (کود وتنظیم کننده های رشد نوین) سبب ایجاد ۳ کارخانه و اشتغالزایی بیش از ۲۵۰ نفر پرسنل برای تولید این محصولات شده و تبدیل به پروژه های ملی شدند و هم اکنون ۷۰ محصول در سبد تولیدی این شرکت قرار گرفته است.
مدیر عامل این شرکت فناور افزود: پس از اعتمادسازی در میان جامعه کشاورزان، به سمت تولید و تجاری سازی بذرهای هیبرید تولید داخل حرکت کرده ایم که در گام اول مطالعاتی در حوزه نیازهای کشور به این بذور صورت گرفت و بر این اساس تصمیم گیری شد که محوریت تولید بذور هیبرید در این شرکت بر بذرهای داخلی متمرکز شود؛ چون که توان تأمین این بذرها در کشور وجود دارد و دانش تولید هیبرید هم در کشور به وجود آمده است.
وی با اشاره به همکاری این شرکت با شرکت های فعال در عرصه تولید بذر هیبرید و نیروهای متخصص در این عرصه، اظهار داشت: در مدت یک سال، تحقیق روی ۴۰ رقم بذر هیبرید کاهو انجام شد و در نهایت ۸ رقم (ژنوتیپ) کاهو برگزیده شد. این ۸ رقم بذر هیبرید خالص (f۱) بوده که به مرحله تجاری سازی و معرفی به بازار رسیده است.
طباطبایی با تأکید بر این که انتخاب این ۸ رقم بذر اقدام بسیار بزرگی بوده است، اظهار داشت: در ۱۲ دیماه سال جاری همزمان با برگزاری هشتمین نمایشگاه بین المللی ماشین آلات کشاورزی، نهاده ها و سیستم های نوین آبیاری ۱۴۰۲ از این دستاوردها رونمایی می شود.
مدیر عامل این شرکت فناور با اعلان اینکه ایران تابحال واردکننده بذرهای هیبریدی بوده، ولی خوشبختانه مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و چند شرکت و ارگان دولتی و غیر دولتی وارد این حوزه شده اند که این شرکت در راه توسعه معرفی سازی تجاری آنها قدمهای مؤثری برداشته است.
بگفته این مدیر، خرید از شرکت های خارجی مطرح تولیدکننده بذر به شرط انتقال لاین های مادری و انتقال دانش تولید در این مجموعه به انجام می رسد و با بهره بردن از متخصصان داخلی و شرکت های دانش بنیان داخلی کار تکثیر از لاین های والد در کشور را انجام خواهیم داد.
طباطبایی اضافه کرد: این طرح یک اقدام بزرگ برای کشور است؛ چون که به جای خارج کردن ارز از کشور، بذرگیری در داخل کشور صورت می گیرد، ضمن آنکه اشتغال زایی در قسمت کشاورزی هم می تواند از آثار این طرح باشد.
مدیرعامل این شرکت، بذر را در ارتباط مستقیم با زندگی مردم توصیف کرد و اظهار داشت: بذر به تولید غذای مردم مرتبط می باشد، بدین جهت یک مبحث راهبردی است و کشور دراین زمینه نیازهای زیادی دارد و فعالیت در این زمینه برای کشور بسیار باارزش است؛ چون که با تولید و تکثیر بذرهایی که در کشور ایجاد می شود، بحث سازگاری بالای ارقام به آفات و بیماریهای حال حاضر کشور مطرح خواهد شد و می توانیم میزان استفاده از نهاده هایی همچون سموم دفع آفات را به حداقل برسانیم.
طباطبایی تجاری سازی را از چالش های تولید بذر ذکر کرد و تصریح کرد: برای تجاری سازی بذر نیاز به صرف هزینه و همین طور نیروهای متخصص است و از طرف دیگر گاها مشاهده می شود که قیمت تمام شده برای بذرهای تولیدشده داخل به نسبت بالاتر از نمونه خارجی می شود؛ بدین جهت خیلی از شرکتها راغب نیستند دراین زمینه وارد شوند. بنابراین نیاز به حمایت اولیه برای پایدار شدن فعالیت لازم است.
وی اشاره کرد: ما در این شرکت در حوزه فروش بذرهای تولیدشده یک تیم تخصصی را به وجود آورده ایم.
مدیر عامل این شرکت بذر راموجود زنده ای دانست که دائم درحال تغییر است و اظهار داشت: این طور نیست که رقمی که کشت شود، تا ابد ذائقه بازار بر همان باشد و ممکنست رقم دیگری وارد شود که نسبت به نمونه تولیدشده برتری هایی از نظر مزه و کیفیت داشته باشد و بذر هیبرید امکان بهتر کردن محصول را فراهم می آورد، ضمن آنکه واحد فنی شرکت همیشه درحال تحقیق و تفحص برای پیدا کردن ژنوتیپ هایی خواهد بود که متناسب با این تغییر باشند و خود این امر هم هزینه های زیادی می طلبد.
وی ادامه داد: یکی از مزایای جهاد دانشگاهی این است که نگاه تجاری ساز را دارد و ما این مزیت را در چندین بار تعامل با این نهاد مشاهده کردیم.
جزئیات تولید بذر هیبرید در کشور
مهندس محسن خسروی، مدیر دپارتمان بذر این شرکت و از محققان در عرصه بذر هم در این جلسه در گفت و گو با ایسنا، حوزه بذر را پایه ای ترین نیاز بخش کشاورزی دانست و اشاره کرد: ۸۰ تا ۹۰ درصد از بذور هیبریدی که در کشور استفاده می شوند، وارداتی هستند و اگر تصمیم گرفته شود که صادرات این بذور به ایران منع شود، اتفاقات ناگواری برای کشور رخ خواهد داد.
وی افزود: چند سال قبل دولت ارز نیمایی را برای واردات بذر اختصاص داد و این امر سبب شد تا ارز زیادی از کشور بیرون رود و کاری که در این شرکت انجام شد، این است که دانش های بومی ایران را که در نهادهایی چون جهاد دانشگاهی و سایر نهادهای علمی تولید می شوند، به آورده مالی تبدیل نماییم.
خسروی، بذور هیبریدی را جزء فناوری های پیشرفته دانست و تصریح کرد: این حوزه به اندازه ای پیشرفته است که کشورهای اروپایی و امریکایی حاضر نمی شوند فناوری هایی را که به دست آورده اند، در اختیار کشورهای توسعه نیافته قرار دهند، به طور مثال شرکت های وارد کننده ای در ایران وجود دارند که بیشتر از ۴۰ سال از یک تأمین کننده درحال واردات بذر هستند، اما دریغ از واردات دانش و یا تکنولوژی تکثیر بذور و ما تلاش داریم این حلقه استعمار را شکسته و به کمک متخصصان ژنتیک کشور به سمت تولید لاین های خالص برویم.
این محقق با تأکید بر این که هر یک درصدی که نیاز کشور دراین زمینه مرتفع شود، به میزان زیادی از خروج ارز جلوگیری خواهد شد؛ بدین جهت این شرکت از همه ارگان هایی که درحال تحقیق و ایجاد لاین های خالص و تولید بذر هیبرید است، استقبال می کند و تیم فنی این شرکت توانایی کار بر روی تجاری سازی تبدیل ایده به محصول را خواهد داشت، گو اینکه هم اکنون با تعدادی از مراکز علمی مانند مرکز ملی ذخایر ژنتیک و برخی دیگر از شرکتها و ارگان ها در حوزه تولید بذر همکاری داریم.
وی با اشاره به دستاوردهای تحقیقاتی این شرکت فناور اشاره کرد: تجاری سازی و معرفی به بازار یک بذر چغندر که به دست متخصصان داخلی از لاین ایرانی-انگلیسی تولید شده است، یکی از دستاوردهای ما بوده که توسط یکی از شرکت های دانش بنیان ایرانی به سفارش شرکت به تولید رسید و ما بدنبال تولید و بومی سازی این لاین چغندر هستیم.
خسروی، تجاری سازی و مشارکت در تولید بذرهای هیبرید بیشتر از ۵ رقم خیار گلخانه ای را از دیگر محصولات تولیدی این شرکت نام برد و اضافه کرد: هندوانه هیبرید در کلیه تیپ ها از دیگر دستاوردهای ما بشمار می رود و بذر آن تماما توسط متخصصان ایرانی خالص سازی شده است، ضمن آنکه به سبب مشارکت در تولید و تجاری سازی بذر فلفل دلمه ای هیبرید که تولید آن با دشواری هایی هم راه است هم می توان آنرا جزء دستاوردهای این شرکت بر شمرد.
به گفته ی ایشان، هر هزار بذر فلفل دلمه ای رنگی گلخانه ای تا ۲۵ میلیون تومان به فروش می رسد، این در حالیست که قیمت واقعی آن در بازارهای جهانی بمراتب کمتر از این عدد است. باتوجه به تراکم ۲۵ هزار عدد بوته در هکتار در هر گلخانه تولیدی، کشاورز حداقل باید ۶۰۰ میلیون تومان هزینه صرف این نهاده کند و این درحالی خواهد بود که رقم تولید داخل از نظر کیفیت بمراتب هم سطح و از نظر قیمتی به صرفه تر برای کشاورزان خواهد بود و می توان متصور شد که چه مقدار ارز از کشور خارج می شود و همین مقدار می تواند صرف پشتیبانی از تولید داخل شود.
خسروی با بیان انتقاد نسبت به ذهنیت کشاورزان در حوزه ترجیح دادن بذور خارجی نسبت به نمونه های داخلی، اظهار داشت: ما از یک سو باید بر روی تحقیق و توسعه بذور سرمایه گذاری نماییم و از طرف دیگر هزینه هایی را صرف تغییر ذهنیت کشاورزان نماییم تا به آنها این اطمینان را بدهیم که بذر داخلی از نظر کیفیت توان رقابت با نمونه های خارجی را دارد و این امر توسط ایجاد پایلوت های تحقیقاتی در مناطق هدف محقق می گردد.
این محقق با اعلان اینکه در دنیا بذرها به چندین دسته تقسیم می شوند، اظهار داشت: یا بذرها استاندارد (OP) هستند؛ نمونه آن کاشت تخم هندوانه است که در داخل آن قرار دارد. یکسری از بذرها هم بذرهای هیبرید هستند، یعنی بذر تلاقی یافته از والدین قدرتمند است تا به صفات برتر در محصول برسیم که رسیدن به این صفات برتر به ۶ تا ۱۲ سال زمان نیاز دارد تا به ژن خالص و لاین خالص والدی نائل شویم.
خسروی، خالص سازی بذر را ۹۹.۹۹ درصد عنوان نمود و افزود: بذور هیبرید تا ۱۰۰ درصد خالص هستند؛ بدین جهت است که فرایند تولید بذور هیبرید بشدت زمان بر و هزینه بر است.
وی دسته دیگر بذور را تراریخته ها عنوان نمود و اظهار داشت: همیشه بذور هیبرید را با بذور تراریخته اشتباه می گیرند، در صورتیکه این دو دسته بذر از یکدیگر متفاوت می باشد و تمرکز ما بر روی بذور هیبرید است. هیچ یک از شرکت های ایرانی اجازه واردات بذر تراریخته سبزی و صیفی را ندارند.
این محقق افزود: اگر بخواهیم یک بذر مقاوم در مقابل آفات و تنش های محیطی در اختیار داشته باشیم، برای تولید بذر هیبرید در مدت سالیان زیادی، مورد تست قرار می گیرند و کار روی ارقام داخلی این مزیت را داراست که با شرایط بومی ایران سازگار باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا لاین های مادری بذور تولید شده وارداتی است یا خیر، توضیح داد: هدف ما از این طرح، خالص سازی لاین های بومی بوده که بعد از تلاقی های زیاد و حداقل تا ۶ نسل به ژنوتیپ خالص برسیم، این که شرکتی ادعای تولید لاین داشته باشد، در صورتیکه والدین را از خارج از کشور وارد کند، کار خاصی صورت نداده است و هر بار برای تولید بذر گواهی شده به شرکت صاحب لاین والدی محتاج هستند.
خسروی اظهار داشت: ما در این تحقیقات می خواهیم تا لاین های خالص را به کمک متخصصان ایجاد نماییم تا به وابستگی در این زمینه در یک افق طولانی مدت پایان دهیم.
وی خالص سازی و تولید لاین را از دستاوردهای این مطالعات دانست و اضافه کرد: بومی سازی و خالص سازی لاین ها باید دقیقاً برمبنای شرایط بومی و اقلیم ایران (خشکی و شوری آب و خاک) باشد؛ یعنی از همان ابتدای کار روی خالص سازی، ارقامی انتخاب می شوند و به نسل بعد برای تکثیر می روند که بتوانند از آزمون های مورد نظر ما نمره قبولی کسب کنند و زمانی که این صفات انتخاب می شوند، به صورت اتوماتیک وار به نسل های بعدی منتقل می شوند و در نهایت والد و لاین های خالصی خواهیم داشت که بشدت سازگار با شرایط بومی ایران خواهند بود و این در صورتی است که شرکت های مطرح تولیدکننده خارجی به این شرایط توجه خاصی ندارند و تنها به تولید بذور کفایت می کنند؛ به این معنا که بذری که به بازار ایران وارد می شود، مختص این بازار نیست و همان بذر در کشورهای دیگر هم به فروش می رسد.
خسروی با اشاره به صفات بذر تولیدشده، تصریح کرد: به عنوان مثال رقم چغندرقند که تجاری سازی شده است، مقاوم به قارچ ریزومانیا است. ما برای تجاری سازی کاهو بیشتر از ۴۰ نوع کاهو در ایستگاه تحقیقاتی کرج داشتیم و برمبنای ذائقه و نیازهای بازار و صادراتی، ۸ رقم برگزیده شد که قسمتی از آن برای بازارهای بین المللی است و باقی در بازار ایران مصرف می شود.
وی درباب نحوه انتخاب ارقام برگزیده، توضیح داد: نحوه انتخاب یک فرایند زمان بر و بشدت هزینه بر است و بیشترین هزینه تحقیقات در این بخش است، چون مقرر است از میان ۱۰۰ لاین، چند رقم را انتخاب نماییم و این انتخاب به این صورت است که در ۱۰۰ منطقه هدف گذاری شده باید تست شود.
این محقق اضافه کرد: به عنوان نمونه می خواهیم یک رقم خیار گلخانه ای را انتخاب نماییم و مراکز کشت این محصول بیشتر در اصفهان، ورامین، یزد و جنوب استان کرمان است و لاین این محصول را باید در این مراکز کشت نماییم و از میان آنها ممکنست ۱۰ مورد دارای استانداردهای مورد انتظار باشد و این ۱۰ مورد جداسازی و در فاز دوم سطح زیر کشت بیشتری با مدیریت کشاورزان و خارج از شرایط ایزوله اختصاص داده می شود و در نهایت ۳ مورد انتخاب می شوند و در سال آینده کشت این محصول وارد کشت پیش تجاری می شود و در صورتیکه ۸۰ درصد رضایت حاصل شود، کشت آن تبدیل به محصول نهایی می شود.
به گفته ی ایشان، طی مراسمی از ۸ رقم کاهو، ۵ رقم خیار گلخانه ای، چغندر قند و فلفل دلمه ای که با مشارکت سایر نهادها و شرکتها به تولید رسیده اند، رونمایی می شود.
وی درباب دشواری های تولید فلفل دلمه ای، اظهار داشت: تولید و خالص سازی لاین فلفل دلمه ای نسبت به خیار گلخانه ای زمان برتر است، به شکلی که به سبب زمان بر بودن در هر فصل تنها یک دفعه می توان آنرا کشت کرد، ولی خیار در هر فصل باتوجه به منطقه کشت، دو تا ۳ بار امکان کشت را دارد.
خسروی از ادامه تحقیقات با مرکز ملی ذخایر ژنتیکی آگاهی داد و اظهار داشت: ما مشارکت در تجاری سازی و تولید بذر هیبرید گوجه فرنگی گلخانه ای را با این نهاد تا یک ماه آتی آغاز خواهیم کرد.
وی با تأکید بر لزوم پشتیبانی از تولید داخل، اظهار داشت: بحث سود سرشار واردات این اجازه را به عرض اندام تولیدکنندگان داخلی نمی دهد و ایجاد اطمینان نیاز به سرمایه گذاری زیادی دارد.
خسروی با اشاره به قسمتی از این هزینه ها، اظهار داشت: اجاره یک فیلد تحقیقاتی به وسعت دو هکتار از شروع تا پایان نیاز به صرف هزینه به مقدار ۲ میلیارد تومان دارد و دولت برای حمایت می تواند زمین هایی را که شرایط استاندارد دارند، در اختیار شرکت های تحقیق و توسعه کشاورزی قرار دهد.
به گفته ی ایشان، این شرکت برای ۲۰ طرح پژوهشی خود مزارع تحقیقاتی خویش را در استان هایی چون هرمزگان، خوزستان، خراسان و جنوب استان کرمان راه اندازی کرده است.
وی اشاره کرد: ما برای اعتمادسازی باید کار پایلوت را در استانهای مختلف اجرایی نماییم. این بحث به مفهوم جلوگیری از واردات نیست، بلکه اجازه داده شود که هر شرکت بازار رشد و توسعه خویش را داشته باشد و از سویی جهت رشد و پیشرفت دراین زمینه بهتر است شرکت های واردکننده موازی با واردات محصول، نسبت به واردات دانش از شرکت های مربوطه هم اقدام نمایند و این مهم را در برنامه خود قرار دهند تا روزی همچون کشور همسایه ترکیه جزو صادرکننده های بذر به سایر کشورها باشیم.
به گزارش بتن آنلاین به نقل از ایسنا، بذور هیبریدی تولیدشده در این شرکت فردا، سه شنبه، ۱۲ دیماه جاری در هشتمین نمایشگاه بین المللی ماشین آلات کشاورزی، نهاده ها و سیستم های نوین آبیاری ۱۴۰۲ رونمایی می شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب