در نشست بررسی جایگاه طرح جامع در مدیریت شهری عنوان شد
وجود ۵۰۰ هزار مسكن خالی درتهران، بورس بازی زمین و مستغلات بزرگترین مانع تحولات شهری
بتن آنلاین: عضوهیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینكه اگر طرح جامع بعنوان سند موثر و جدی برای مدیریت شهر تهران مورد استفاده قرار نمی گیرد بیشتر از همه به سبب ضعف های درونی خودش است اظهار داشت: سند طرح جامع به سوالات و مطالبات اصلی و واقعی شهر تهران توجه جدی ندارد. وقتی مساحت زیادی از تهران بعنوان بافت های فرسوده را صرفا بعنوان یك طرح موضوعی مطرح می كند و آن طرح موضوعی هیچ گاه صورت نمی گیرد، این مسأله اول شهر تهران است.
به گزارش بتن آنلاین به نقل از ایسنا، سید امیر منصوری عضوهیات علمی دانشگاه تهران در نشستی كه با سوژه بررسی جایگاه طرح جامع در مدیریت شهری باحضور عبدالرضا گلپایگانی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران، مجید غمامی، كارشناس ارشد معماری و شهرسازی در گالری نظرگاه انجام شد بابیان اینكه در جلسه ای كه چندی قبل در شورای شهر تهران برگزار شد، تهیه كنندگان طرح تفصیلی اعلام نمودند كه سند تهیه شده بطور كلی كنار گذاشته شده و شهرداری به راه خودش رفته است اظهار داشت: حالا سوژه جلسه این است كه این سند تا چه اندازه در برنامه ریزی و تعیین خط مشی در مدیریت شهری نقش ایفا می كند؟.
وی افزود: در زمان مدیریت شهری قالیباف، بین شورای عالی شهرسازی و معماری، وزیر راه، شهرداری تهران و كمیسیون ماده‌ی ۵ در عدول از طرح جامع كشمكش بود، تا جایی كه شورای عالی شهرسازی قسمتی از احكام طرح جامع را متوقف كرد و پای بخشنامه ها و مصوبات موردی به میان آمد. طرح جامع همین طور اسناد مكملی تحت عنوان طرح های موضعی و موضوعی داشت كه این ها اغلب در مرحله تهیه و شروع باقی ماندند و هیچ وقت تهیه نشدند.
قانون بد از بی قانونی بهتر است
این استاد دانشگاه با اشاره به اینكه طرح جامع، سندی است كه فارغ از چیستی آن، در فرآیند مدیریت شهر بطور جدی به بازی گرفته نشد اظهار نمود: باید بگوییم كه قانون بد از بی قانونی بهتر است و با وجود تمام انتقاداتی كه به طرح جامع وجود دارد اگر مبنا قرار می گرفت و بجای اینكه كنار گذاشته شود، اصلاح می شد، شاید حالا وضعیت مدیریت شهری ما بهتر بود.
منصوری اضافه كرد: در دوره مدیریت شهری گذشته شاهد بودیم كه مرتباً پروژه های بزرگی تعریف می شد كه در طرح جامع دیده نشده بود، امروز هم بااینكه شهرداری به سبب مشكلات مالی نمی تواند پروژه های بزرگ مقیاس تعریف كند اما همچنان بازگشت به طرح جامع را به صورت استراتژیك و اصولی در مدیریت شهری نمی بینیم. در این نشست می خواهیم درباب اینكه چه نقایصی در طرح جامع وجود دارد كه مدیریت شهری را وادار به عدول از این طرح می كند، بحث نماییم.
منصوری افزود: تصور من این است كه ما با وجود تمام مشكلاتی كه به واسطه منابع مالی و یا مشكلات موجود در قالب تهیه طرح جامع داریم یك مشكل بزرگ دیگری هم داریم، اینكه یك زمانی وظیفه طرح جامع حل مسائل اولیه مانند ایجاد خیابان ها و محلات مسكونی جدید بود اما مسأله در طرح جامع ۸۶ یا بازبینی امروز آن مطالبه كیفیت است، بدین سبب به تناسب تغییر زمان مطالبه ها نیز تغییر می كند در عین اینكه ما همچنان مسأله درآمد پایدار را نیز داریم. طرح جامعی كه می دانست داشتن سند مالی محتاج یك فكر اساسی است و به آن توجهی نكرد پیشاپیش زیرآب خودرا زد.
ضعف درونی طرح جامع عامل بی توجهی به آن
وی با اشاره به اینكه اگر طرح جامع بعنوان سند موثر و جدی برای مدیریت شهر تهران مورد استفاده قرار نمی گیرد بیشتر از همه به سبب ضعف های درونی خودش است اظهار نمود: سند طرح جامع به سوالات و مطالبات اصلی و واقعی شهر تهران توجه جدی ندارد. وقتی مساحت زیادی از تهران بعنوان بافت های فرسوده را صرفا بعنوان یك طرح موضوعی مطرح می كند و آن طرح موضوعی هیچ گاه صورت نمی گیرد این مسأله اول شهر تهران است.
طرح جامع سندی ناقص و دوپهلو
این استاد دانشگاه افزود: نهایتا در طرح تفصیلی برای بخش های جدا شده شهر همان ضوابطی را تعریف می كنند كه برای سایر نقاط در نظر گرفته است. طرح جامع در مورد دغدغه های تهران شعار خوبی می دهد اما در نهایت دست شهرداری را باز می گذارد تا با طرح های خود خواسته كه در سطح مناطق تهیه می شود، اقدام نماید. در واقع طرح جامع سندی ناقص و دوپهلو است. البته میل به اقتدار گرایی هم وجود دارد یعنی مدیران ما می خواهند برمبنای یافته های خود اقدام نمایند و شهر را همانی جلوه دهند كه خودشان می بینند و جلب نظرات كارشناسی در پروسه مدیریت شهری تهران خیلی جدی نیست و اجازه نمی دهند كه بدنه كارشناسی با سند پیش بروند.
به گزارش بتن آنلاین به نقل از ایسنا، عبدالرضا گلپایگانی معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران دیگر سخنران این نشست با اشاره به اینكه اصلی ترین پارامترهای موجود در مدیریت شهری، نگاه به تحولات اجتماعی و تحولات كالبدی شهر است اظهار داشت: مدیریت شهری برای این تحولات حتما به یك طرح و برنامه با رویكردهای مشخص نیاز دارد. شهرداری تهران از منظر قانونی متولی نگهداشت كالبد شهر، توسعه شهر، حمایت و نظارت و پاسداشت دارایی های شهر، حفظ هویت شهر و مدیریت شهر است و قرار نیست به سمتی برود كه چیزی از شهر بودن و دارایی های آن كم شود و ما برای این مهم باید رویكرد و برنامه ای مشخص داشته باشیم.
وی افزود: در سال ۷۹ سوژه به روزرسانی طرح جامع عنوان شد، چونكه تحولات شهری ایجاب می كرد كه برای راهبری شهری كه با دو بخشنامه مدیریت و با رویكرد تراكم فروشی اداره می شد، افقی جدید را تبیین كرد، بدین سبب شورای اول شهر تهران به این مساله ورود كرد و سند منشور تهران نوشته شد. سپس تشكیلاتی كه طرح جامع و تفصیلی را باردیگر بنویسد تشكیل شد، تا سندی برای شهر تهیه شود كه منافع عموم را در نظر داشته باشد و بتواند ظرف زندگی و تحولات اجتماعی شهر را مدیریت كند و در نهایت منجر به تهیه طرح جامع شد.
بورس بازی زمین و مستغلات بزرگترین مانع تحولات شهری در ایران
معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران اضافه كرد: در همان زمان برای تهیه طرح جامع بضاعت جامعه مهندسی به كار گرفته شد و رویكرد اصلی این بود كه بین منافع شهر و منافع اشخاص كه مالكین هستند باید سازش ایجاد كرد چونكه بحث مالكیت زمین یكی از مهم ترین پارامترهای سیر تحولات شهری در ایران است، شاید بورس بازی زمین و مستغلات بزرگترین مانع تحولات شهری در ایران باشد.
گلپایگانی با اشاره به اینكه تمام این دغدغه ها سبب شد كه یك برنامه راهبردی_ساختاری كه پیش بینی انعطاف و تأثیرپذیری از تحولات را كرده بود تهیه شود، اظهار نمود: اینكه امروز می گویند آنچه كه رشته بودیم پنبه شد، جای ارزیابی كارشناسانه و موشكافانه دارد، اما آیا آنچه تدوین و تصویب گردید و وارد شهرداری شد بدون خدشه بود یا زمانی كه به شهرداری آمد گرفتار خدشه شد؟.
نیازهای واقعی جامعه در طرح جامع دیده نشد
وی اشاره كرد: من پس از مطالعات و بررسی های بسیار به این نتیجه رسیدم كه خود طرح های شهری پر از كاستی بود و نیازهای واقعی جامعه در طرح جامع دیده نشده بود پس این گونه نبوده كه شهرداری سیر تحولات آنرا دگرگون كرده باشد و البته مواردی هم وجود داشته كه شهرداری تصمیمات مصوب را جابه جا كرده است.
طرح توسعه شهری برای مدیریت شهر كافی نیست
گلپایگانی با اشاره به اینكه بی انضباطی و بی نظمی شدید در تحولات و روندها در شهرداری كاملاً مشهود است اظهار نمود: البته مدیریت شهری نیز برای خود استدلال هایی داشته كه عمدتاً به این مساله برمی گردد كه طرح های تهیه شده كفایت مدیریت شهری را برای راهبری شهر نمی كنند و چارچوبی كه سند توسعه ای دارد به تنهایی نمی تواند بار نیازهای مدیریت شهر را بدوش بكشد و حتما هم طرح های جامع و تفصیلی به تنهایی نمی توانند سیر تحولات شهر را سازماندهی كنند. طرح های ما هر چقدر هم خوب باشند قوانین وساختارها در كشور ما آنقدر قدرتمند هستند كه به تنهایی اجازه شكل گیری برمبنای طرح های از پیش اندیشیده شده را نمی دهند، بدین سبب ما طرح و سند توسعه را باید مبتنی بر شناخت این واقعیت ها پیش ببریم. به نظر من طرح های توسعه ای كه تهیه شده از منظر حقوقی و مالكیتی با واقعیت های جاری فاصله بسیاری تا تحقق دارند.
معاون شهردار تهران اشاره كرد: كشمكش بین نهاد ناظر و مدیریت شهری نیز عموما به این علت است كه نهاد ناظر، اسناد تهیه شده روی كاغذ را در نظر می گیرد اما نهاد مدیریت شهری به اقدامات اجرایی و عملیاتی را كه در شهر با آنها دست به گریبان است در نظر می گیرد و همین طور نیازش به تولید درآمد و تأمین هزینه ها از محل ساخت و ساز كه هیچ فكر قانونی دیگر برای آن نشده است.
وی افزود: سازو كار قانون برای این است كه بدانیم كه چگونه شهر را مدیریت و هزینه های آنرا تأمین نماییم اما قانون ما در این زمینه الكن است، به همین دلیل، نقد ترین روش درآمدزایی، فروش شهر و بارگذاری بیشتر از توان شهر است، بدین سبب قسمتی از اختلاف بین ناظر و مدیریت شهری به این مساله برمی گردد، البته قبول دارم كه ولنگاری در مدیریت شهری نیز وجود داشته است. قسمتی از نقص موجود در سند توسعه مربوط به چارچوب قانونی می باشد كه ما برای طرح تفصیلی تعریف كردیم، بخشی هم به بضاعت مهندسی مربوط است كه هنوز تا تهیه طرح های بی نقص و كامل فاصله بسیاری دارد.
به گزارش بتن آنلاین به نقل از ایسنا، در ادامه عبدالرضا گلپایگانی با تاكید بر اینكه طرح های جامع و تفصیلی بشدت نیاز به تجدید نظر و بازبینی دارند، بیان كرد: در طرح جامع آمده است كه بافت فرسوده كه پهنه بزرگی از تهران را در بر می گیرد باید نوسازی شود و سازمان نوسازی هم برای همین امر به وجود آمده است. رویكرد هم رویكرد نوسازی بود و به آن بعنوان میراث تاریخی نگاه نمی كرد. وارطان می گفت باید ایرانیان را از خانه های تاریك و نمور بیرون بیاوریم و خانه هایی بسازیم كه مانند اروپایی ها زندگی كنند و برای این نوسازی كه حرف غلطی بود یك سازمان نوسازی درست كرد و برای آنكه پول سازمان نوسازی را تأمین كند، عوارض نوسازی را وضع كرد.
معاون شهردار تهران افزود: اگر ما همان دریافت عوارض را رعایت می كردیم، مشكل هزینه اداره شهر حل می شد اما طرح جامع ۸۶ در مورد سوژه مهم بافت های فرسوده خیلی بی رمق صحبت كرده و در مورد بافت های تاریخی هم حرفی ندارد و صرفا یك لكه را بعنوان بافت های باارزش تاریخی در نظر گرفته و رفتار درستی در این خصوص ندارد. در مورد بازار تهران نیز بعنوان یك طرح موضعی و بدون چارچوب های كلی صحبت كرده و انتظار طرح را نگفته است. در مورد سرمایه های طبیعی شهر نیز طرح های ناقص نمایش كرده است كه در جایی منجر به برج باغ شد. درباب حمل و نقل و ایجاد پیاده راه ها نیز نقایصی وجود دارد، بدین سبب این طرح نیاز به بازبینی دارد.
وی اشاره كرد: برمبنای آمار درانتها سال ۹۷ حدودا ۵۰ درصد هزینه های شهرداری از محل عوارض صدور پروانه بوده است نه فقط فروش تراكم، عوارض صدور پروانه حدودا نزدیك ۳۰ درصد مربوط به زیربنا و ۷۰ درصد فروش تراكم كه ما بسیار ارزان می فروشیم و این رانتی است كه به مردم تهران دادیم كه اقتصاد كشور ما را با خلل و خدشه مواجه كرده است.
رانت طرح جامع به مالكین زمین در تهران
گلپایگانی افزود: حدود ۵۰۰ هزار واحد مسكونی خالی در تهران وجود دارد اگر هر آپارتمانی را یك میلیارد تومان در نظر بگیریم، حدود ۵۰۰ میلیارد تومان سرمایه در تهران قفل شده است و این رانتی است كه طرح جامع برای مالكین زمین در تهران ایجاد كرد و سبب مهاجرت شهروندان به كرج، پاكدشت و... شد، چونكه این حجم سنگین پول، گرانی مسكن و آپارتمان نشینی و اجاره نشینی در تهران را به همراه داشت و این مساله باید در طرح جامع در نظر گرفته می شد.
وی ادامه داد: پروسه انتخاب مشاور و پروسه تصویب طرح كه ۱۱ سال طول كشید و تغییر و تحولات شهر در آن دیده نشد، می گوید كه ما طور دیگری باید به شهر نگاه نماییم. حالا مطالبات همگانی نیز تغییر كرده و نظارت همگانی اجازه نمی دهد شهرداری هر كاری می خواهد انجام دهد. ضمن اینكه بازبینی طرح یك گردنگیر قانونی می باشد و شورای شهر ما را موظف به بازبینی كرده است.
به گزارش بتن آنلاین به نقل از ایسنا، در ادامه این نشست منصوری عضوهیات علمی دانشگاه تهران در جمع بندی صحبت های گلپایگانی اظهار داشت: ایشان می پذیرند كه مدیریت شهر از چارچوب طرح خارج شده است و بارزترین علت آنرا وجود نقایصی در طرح جامع می دانند كه با واقعیت های اجرایی انطباق ندارد بدین سبب مدیریت ناگزیر از خروج از طرح است و یك وجه دیگر هم سوژه درآمدی است كه طرح برای گذاره ها و اهداف خود، درآمد بخصوصی را پیش بینی نكرده است، در حقیقت نظام مالی شهرداری، مدیریت را ناگزیر از خروج از طرح می كند.
شهر تهران نیازی به طرح جامع ندارد
مجید غمامی كارشناس ارشد معماری و شهرسازی نیز در ادامه با بیان این مساله كه این توهم وجود دارد كه ما برای هر مشكلی باید یك طرح تهیه نماییم، اظهار داشت: قرار نیست مشكلات ما را طرح ها حل كنند، طرح دارو نیست. وقتی مسأله ای داریم ابتدا باید تشخیص دهیم كه آن مسأله چیست، بعد میل و اراده حل مسأله و امكانات حل آنرا بررسی و سپس برای آن، طرحی را بعنوان ابزاری برای رفع مسأله تهیه نماییم. سوژه دیگر این است كه آیا همه شهرها نیاز به طرح جامع دارند؟ من معتقدم كه شهر تهران نیاز به طرح جامع ندارد.
وی با اشاره به چگونگی تهیه طرح جامع شهر تهران اظهار نمود: دلیل تهیه طرح جامع رشد ناگهانی جمعیت و نیاز به ایجاد معابر و تعیین محدوده برای شهر و نیاز به الگوهای رشد و توسعه شهر است اما در تهران زمانی تصمیم به تهیه طرح گرفته شد كه جمعیت بشدت افزایش یافته، محدوده شهر پیش از تهیه طرح جامع گسترش پیدا كرده بود و معابر ساخته شده بودند بدین سبب مسأله شهر این موضوعات نبودند بلكه مسأله هدایت تحولات درون شهر بود، بخش هایی از شهر نیازمند بازسازی و بخشی نیازمند نوسازی بودند و به محض اینكه طرح جامع آغاز شد ما وارد یك بازی شدیم.
این كارشناس ارشد شهر سازی با اشاره به اینكه امروز جایگاه طرح جامع در مدیریت تهران جایگاه دقیق و درستی است اظهار داشت: من قبول ندارم قانون بد بهتر از بی قانونی می باشد بلكه من معتقدم قانون بد سبب می شود گمراه شویم. مهم ترین كار طرح جامع این بود كه به شهرداری یك طرح مصوب بدهد و مدیران شهرداری نگران بودند كه این طرح راهبردی - ساختاری آنرا محدود كند اما طرح انعطاف پذیر بود.
كمك طرح جامع به تراكم فروشی
وی افزود: حالا ۳۰ سال است كه شهر تهران بوسیله فروش تراكم اداره می شود و اگر مدیریت شهری تراكم فروشی نكند هیچ كاری نمی تواند برای شهر انجام دهد و درآمد پایداری هم وجود ندارد بدین سبب تا زمانی كه تأمین هزینه اداره شهر به فروش تراكم وابسته است، دیگر طرح ها معنایی ندارد و طرح جامع و ضوابط پهنه بندی نیز به تراكم فروشی كمك می نماید.
اجرای طرح جامع نفعی برای شهر نداشت
غمامی افزود: در زمان تهیه طرح شرایط به شكلی بود كه شهرداری ها مناطق این طرح را بررسی می كردند و اگر موردی وجود داشت كه مزاحم آنها بود اصلاح می كردند و در نهایت این طرح همان شد كه شهرداری می خواست، بدین سبب اجرای این طرح نفعی برای تهران ندارد و جایگاه طرح جامع در مدیریت شهری تهران صرفا این بود كه شهرداری بگوید من طرح دارم اما اصل قضیه این است كه اجرای آن روز به روز مارا به سمت نابودی می برد. ما یا ناگزیریم شهرمان را بفروشیم یا باید فكر دیگری برای درآمد نماییم، اگر مجبور به فروش باشیم، اصلا نیاز به طرح نیست. ما باید یك فكر اساسی نماییم وگرنه حتی نیاز به بازبینی طرح نیست.
به گزارش بتن آنلاین به نقل از ایسنا، منصوری در جمع بندی سخنان غمامی اظهار داشت: ایشان در مورد علت مغفول ماندن طرح جامع تهران در جریان مدیریت شهری یك نظر قطعی و چند نظر فرعی دادند؛ نظر قاطع ایشان این است كه منابع مالی علت العلل است یعنی شهرداری برای گردش كارش چاره ای جز تراكم فروشی و زیرپا گذاشتن طرح جامع ندارد و بقیه ماجرا ذیل این علت اصلی تغییر می یابد، در عین حال راجع به موضوعات دیگری مانند اینكه اقتدارگرایی طرح را از مسیر اداره شهر خارج كرد و یا انحراف طرح از مسیر با صدور بخشنامه و یا تزییناتی و تشریفاتی بودن طرح و همین طور فقدان مشروعیت فنی خود طرح در خصوص اینكه نقطه ثابتی ندارد و در درون طرح مشكلاتی وجود دارد و در نهایت اینكه آنقدر طرح توسط مدیران دستكاری شده كه از مشروعیت فنی خارج شد و اینكه طرح نه بدلیل نقص كار تهیه كنندگان بلكه بدلیل مداخله مدیران منحرف شده است، اشاره كردند، بدین سبب ما با دلیلهای مختلفی درباب این سوال كه چرا طرح جامع در جریان مدیریت شهر تهران خیلی مورد اعتنا قرار نمی گیرد رو به رو هستیم.
منبع: بتن آنلاین
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب