انحصار زمین و روان لطمه دیده مردم
بتن آنلاین: درحالی توسعه عمودی و متراکم سازی همچنان در دستور کار مدیران شهری قرار دارد که طبق نظر کارشناسان حوزه جمعیت این مدل از توسعه شهر بر فرزندآوری تاثیر منفی مستقیم دارد.
به گزارش بتن آنلاین به نقل از مهر، تراکم جمعیتی شهرها، از آن دسته عوامل انسانی هستند که می شود ردپای تأثیر آنرا در بیشتر معضلات شهری دید. معضلاتی از جنس اقتصادی، رفاهی، زیست محیطی و حتی امنیتی. منظور از تراکم شهری، رابطه میان جمعیت و وسعت شهری است که از تقسیم جمعیت شهر به مساحت آن (برحسب هکتار) به دست می آید و افزایش تراکم شهر نیز به مفهوم افزایش تعداد ساکنان در سطح، به رغم ثابت ماندن مساحت زمین است. افزایش تراکم جمعیت که معلول انحصار زمین و ایجاد محدودیت در گسترش متوازن شهرهاست، خود علت اصلی سقوط کیفیت زیست شهری در کلان شهر تهران به شمار می آید.
افزایش تراکم جمعیتی در شهرها و کلانشهرها علاوه بر کاهش کیفیت زیست شهری هزینه های سنگین تری نیز به جامعه تحمیل می کند. هزینه های غیرقابل جبرانی نظیر کاهش امنیت پدافندی شهر، گرانی زمین و مسکن، تبعات اجتماعی و فرهنگی. یکی از مهم ترین هزینه های اجتماعی که لبه امنیتی نیز دارد، تأثیر معکوس افزایش تراکم بر کاهش نرخ رشد جمعیت است. کارشناسان این حوزه معتقدند سبک ساختمان سازی یکی از عواملی بوده که در دوره معاصر بر ساختار جمعیت تأثیر مستقیم گذاشته است و می تواند بر سیاست های جمعیتی که دال بر افزایش نرخ باروری است، تأثیر منفی بگذارد.
تراکم فعلی تهران، دو برابر آن چه باید باشد
در دسترس بودن انواع امکانات و فضاهای شهری به اندازه کافی، یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی شهری است. حصول این امر، با بوجودآوردن تعادل منطقی بین جمعیت و امکانات صورت می گیرد. تعادلی که تراکم بیش از اندازه جمعیت آنرا از بین می برد. در حالی استانداردهای جهانی، تراکم مطلوب شهری را ۶۰ نفر بر هکتار می داند که تراکم شهر تهران ۱۴۰ نفربر هکتار است. همین طور طبق آمار اعلام شده از طرف دبیر مرکز مطالعات جمعیت، بیش از ۷۰ درصد جمعیت ایران در کمتر از ۴۰ درصد مساحت قابل سکونت کشور ساکن هستند و این به مفهوم تراکم بسیار بالای مناطق شهری کشور است.
پیش تر عبدالحمید نقره کار رییس مرکز تحقیقات و قطب علمی معماری اسلامی دانشگاه علم و صنعت، در همایشی با نام «توسعه افقی شهرها؛ چگونه گسترش محدوده شهرها به حل مسئله مسکن کمک می کند؟»، با اشاره به این که توسعه بطور کلی ضابطه علمی دارد، توضیح داد: این ضابطه از نظر کارشناسان نظام شهری، نسبت مساحت زمین به جمعیت است. هر چقدر زمین بزرگ تر شود، جمعیت نیز بیشتر می شود. در این صورت با ازدیاد جمعیت باید مساحت شهر افزایش یابد. این یک اصل علمی است. در صورت عدم رعایت این تناسب با بحران هایی در ابعاد متفاوت مواجه خواهیم شد. پس تراکم جمعیت، بحران اجتماعی، محیط زیستی را به بار خواهد آورد. تراکم جمعیت، استقلال حریم و حرمت خانواده ها را نابود می کند. بدین سبب وقتی جمعیت زیاد می شود باید مساحت نیز افزایش یابد. که همان به کارگیری الگوی توسعه افقی است. برخی شبه ای ایجاد می کنند که توسعه افقی بر خلاف تکنولوژی و پیشرفت است. باید سوال کرد در کدام عملکرد؟ بله تجاری، اداری، صنایع سبک را می توان در بلند مرتبه سازی تعریف کرد، البته با ضوابطی که نظام شهرسازی به ما می دهد. اما در کاربری مسکونی یک اشتباه است. آیا این افراد (طرفداران توسعه عمودی و کوچک سازی) مفهوم خانه، حریم و سکونت را درک می کنند؟ بطور قطع نه خانه محله امن و امنیت و استقلال فرد و خانواده اوست. خانه باید مستقل و به دور از مزاحمت های همجواری باشد تا حرمت انسانی حفظ شود. با ازدیاد جمعیت هیچ راه علمی جز توسعه افقی شهر وجود ندارد. مخصوصاً تراکم تهران که غیر انسانی، غیر علمی و ضد فرهنگ اسلامی است.
کوچک شدن خانه ها، ساختار جمعیتی را برهم زده است
شورای عالی شهرسازی و معماری در سال ۷۸ مصوبه ای را با عنوان «ضابطه جلوگیری از افزایش محدوده شهرها» تصویب کرد که طبق آن هرگونه افزایش در محدوده مصوب طرح های هادی و جامع شهرها تا آن زمان که تراکم ناخالصی جمعیتی شهر برمبنای طرح های مصوب تحقق پیدا نکرده باشد، ممنوع می باشد. نتیجه این تصمیم مسئولان، کاهش متراژ خانه های مسکونی شد. چونکه محدوده شهرها بسته شد و مردم مجبور شدند برای تامین مسکن مورد نیاز خود در محدوده مشخص شده ساخت وساز انجام دهند تا تراکم جمعیت به آن عددی که در مصوبه مشخص شده برسد، بدین ترتیب برای آنکه تعداد بیشتری از افراد بر هکتار زمین جای گیرد، متراژ خانه ها کمتر و شهر متراکم تر شد.
کوچک شدن خانه های مردم یک پیامد منفی و در عین حال تعیین کننده ای برای آینده کشور داشت. دکتر برکاتی مدیر کل سابق دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت و کارشناس حوزه جمعیت با تأکید بر این نکته که افزایش تراکم جمعیتی در تهران به همراه دیگر مولفه ها ساختار جمعیتی کشور را در دهه های اخیر برهم زده است، اظهار داشت: وقتی تراکم جمعیتی در شهر بالا می رود، مسائلی چون فرهنگ، کنش اجتماعی، تعاملات بین فردی تغییر پیدا می کند. این عوامل مجموعاً بطور مستقیم بر روی ساختار جمعیتی تأثیر گذار است. وقتی تراکم خیلی بالا برود تأثیرات بسیار منفی بر نرخ رشد جمعیت می گذارد. در این چند دهه اخیر، با تغییر همزمان ساختار خانواده از حالت گسترده به خانواده هسته ای و سبک ساخت وساز که به متراکم شدن شهر انجامید، سبب شده روند رشد جمعیت کاهشی شود. در نتیجه غلبه فرهنگ وارداتی بعلاوه تغییر مدل ساخت وساز (فراگیر شدن آپارتمان نشینی) به ساختار جمعیتی کشور ضربه زده است.
در خانه های ۵۰ متری فکر فرزندآوری هم به ذهن زوجین خطور نمی کند
در این خصوص حسین مروتی کارشناس حوزه جمعیت در گفت و گو با مهر اینطور توضیح داد: ما سه نوع تراکم داریم؛ نسبت تعداد افراد بر زمین مدلی از تراکم است، نوع دیگری از تراکم داریم که به آن تراکم زیستی، به مفهوم تعداد افراد بر هکتار زمینی که قابل کشت است، می گویند. یک نوع دیگر تراکم، تراکم اقتصادی بوده که مبتنی است بر ظرفیت اقتصادی آن منطقه. این گزاره که تهران جمعیت متراکمی دارد، بطور قطع درست است و باید برای آن چاره ای اندیشید. به زعم بنده راه کار اصلی انتقال پایتخت است که متأسفانه به سبب تضاد منافع تصمیم گیرندگان اتفاق نمی افتد.
وی افزود: تبعات تراکم موجود در تهران طیف وسیعی را در برمی گیرد که شاید بتوان مهم ترین لطمه را صدمات روانی تراکم بالای پایتخت بر مردم دانست. مردمی که ساعات متمادی پشت ترافیک قرار می گیرند، با یک روان لطمه دیده وارد خانه می شوند. همین اعصاب خوردی ها یکی از عوامل اصلی در کاهش سلامت روان بوده و کیفیت کار و زندگی را کم می کند. این که یک جمعیت انبوه و فوق العاده در یک جا جمع شود و کیفیت زندگی آنها کم شود، مشخصاً ضربه زننده به سیاست های جمعیتی است. چونکه نمی شود از افرادی که در خانه های ۵۰-۶۰ متری زندگی می کنند، توقع داشت فرزندآوری بیش از دوتا داشته باشند. کار سخت می شود. در خانه ۵۰ متری کسی به ذهنش خطور هم نمی کند که بیش از دو بچه داشته باشد. همین مورد موجب ایجاد یک رخوت در جامعه بوده و ضربه زننده به بحث جوانی جمعیت است.
منبع: بتن آنلاین
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب